5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 86 ncı maddesinde “Ay içinde bazı iş günlerinde çalıştırılmayan ve ücret ödenmeyen sigortalıların eksik gün nedeni ve eksik gün sayısı, işverence ilgili aya ait aylık prim ve hizmet belgesinde veya muhtasar ve prim hizmet beyannamesiyle beyan edilir. Sigortalıların otuz günden az çalıştıklarını gösteren eksik gün nedenleri ile bu nedenleri ispatlayan belgelerin şekli, içeriği, ekleri, ilgili olduğu dönemi, saklanması ve diğer hususlar Kurumca çıkarılan yönetmelikle belirlenir.
Sigortalıların otuz günden az çalıştığını gösteren bilgi ve belgelerin Kurumca istenilmesine rağmen ibraz edilmemesi veya ibraz edilen bilgi ve belgelerin geçerli sayılmaması halinde otuz günden az bildirilen sürelere ait aylık prim ve hizmet belgesi veya muhtasar ve prim hizmet beyannamesi, yapılan tebligata rağmen bir ay içinde verilmemesi veya noksan verilmesi halinde Kurumca re’sen düzenlenir ve muhteviyatı primler, bu Kanun hükümlerine göre tahsil olunur.” Hükmü mevcuttur.
Söz konusu madde hükmü uyarınca, sigortalıların otuz günden az çalıştıklarını gösteren eksik gün nedenleri ile bu nedenleri ispatlayan belgelerin neler olduğu ve diğer hususlar “Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği” ile düzenlenmiştir.
18 Ağustos 2021 tarihinde yapılan yönetmelik değişiklikle birlikte aşağıda belirtilen eksik gün bildirim nedenlerinin aylık prim ve hizmet belgesinde/muhtasar ve prim hizmet beyannamesinde belirtilmesi (kodlanması) yeterli olup, eksik çalışmaya ilişkin belgelerin ilgili ayda düzenlenecek olmakla birlikte her ay SGK’ya gönderilmeyecektir. Ancak, bu belgeler Kurum tarafından istendiğinde ibraz edilebilir şekilde işyerinde saklanması gerekmektedir.
Bununla birlikte, Sosyal güvenlik mevzuatına göre, işverenler; işyeri defter, kayıt ve belgelerini ilgili olduğu yılı takip eden yılbaşından başlamak üzere on yıl süreyle, kamu idareleri otuz yıl süreyle, tasfiye ve iflâs idaresi memurları ise görevleri süresince saklamak ve Kurumun denetim ve kontrol ile görevlendirilen memurlarınca istenilmesi halinde de onbeş gün içinde ibraz etmek zorundadırlar.
Dolayısıyla, işyeri kayıt ve belgelerinden sayılan “ay içindeki eksik günleri kanıtlayan belgelerin” yukarıda belirtilen sürelerce saklanması gerekmektedir.
Sigortalıların otuz günden az çalıştığını gösteren bilgi ve belgelerin Kurumca yapılan tebligata rağmen on beş gün içinde ibraz edilmemesi veya verilen bilgi ve belgelerin uygun düzenlenmemiş olması halinde Kurumca geçersiz sayılarak, otuz günden az bildirilen sürelere ait aylık prim ve hizmet belgesi/muhtasar ve prim hizmet beyannamesi SGK tarafından re’sen düzenlenmekte ve muhteviyatı primler gecikme cezası ve gecikme zammı ile birlikte tahsil edilmektedir. Ayrıca;
Yukarıda belirtilen yaptırımlarla karşılaşmamak adına aylık prim ve hizmet belgesinde/muhtasar prim ve hizmet beyannamesinde eksik gün bildirimi olması durumunda ek-10 formunun düzenlenmesi, eksik gün nedeni doğru belirlenmeli, eksik güne ilişkin ilgili evrakların yasal saklama süresine dikkat edilerek saklanması önem arz etmektedir.
1 | İstirahat | Ay içinde rapor alan sigortalılar bu kodla bildirilir. Kurumca elektronik ortamda alınabilenler hariç Kurumca yetkilendirilmiş sağlık hizmeti sunucularından veya işyeri hekimlerinden alınmış istirahatli olduğunu gösteren rapor ile ispat edilir. Her zaman düzenlenebilir nitelikte olmayan belgedir. Düzenlendiği tarih itibariyle hüküm ifade eder. |
3 | Disiplin Cezası | Sigortalılardan birine disiplin cezası verilmesi halinde bu kodla bildirim yapılır. Sigortalıya tebliğ edilen disiplin cezası uygulamasına ilişkin belge ile ispat edilir. Her zaman düzenlenebilir nitelikte olmayan belgedir. Düzenlendiği tarih itibariyle hüküm ifade eder. |
4 | Gözaltına Alınma | Değişik nedenlerden gözaltına alınan sigortalılar bu kodla bildirilir. Gözaltına alınmaya ilişkin belge ile ispat edilir. Her zaman düzenlenebilir nitelikte olmayan belgedir. Düzenlendiği tarih itibariyle hüküm ifade eder. |
5 | Tutukluluk | Değişik nedenlerden tutuklanan sigortalılar bu kodla bildirilir. Tutuklanmaya ilişkin belge ile ispat edilir. Her zaman düzenlenebilir nitelikte olmayan belgedir. Düzenlendiği tarih itibariyle hüküm ifade eder. |
6 | Kısmi İstihdam | Kısmi süreli çalıştırılan sigortalı bu kodla bildirilir. Kısmi süreli çalışmalara ait sigortalı ve işverenin imzasını taşıyan yazılı iş sözleşmesi ile ispat edilir. Noter onaylı olması halinde her zaman düzenlenebilir nitelikte olmayan belgedir. Düzenlendiği tarih itibariyle hüküm ifade eder. Adi sözleşme olması halinde her zaman düzenlenebilir nitelikte olan belgedir. İbraz edildiği tarihten sonra hüküm ifade eder. Geçmişe yönelik geçerli sayılmasına SGK’nın denetim ve kontrolle görevli memurlarınca karar verilecektir. |
7 | Puantaj Kayıtları | Tam süreli istihdam edilen sigortalılardan bazı iş günlerinde çalışmayan veya çalıştırılmayan sigortalılar bu kodlar bildirilir. Sigortalının imzasını taşıyan puantaj kayıtları ile ispat edilir. Her zaman düzenlenebilir nitelikte olan belgedir. İbraz edildiği tarihten sonra hüküm ifade eder. Geçmişe yönelik geçerli sayılmasına SGK’nın denetim ve kontrolle görevli memurlarınca karar verilecektir. |
8 | Grev | Sigortalıların geçici bir süre için grev yapması dolayısıyla işe gelmemesi halinde eksik günler bu kod ile bildirilir. İlgili resmî makamlardan alınan yazı ile ispat edilir. Her zaman düzenlenebilir nitelikte olmayan belgedir. Düzenlendiği tarih itibariyle hüküm ifade eder. |
9 | Lokavt | Lokavt halinde işçilerin eksik günleri bu kod ile bildirilir. İlgili resmî makamlardan alınan yazı ile ispat edilir. Her zaman düzenlenebilir nitelikte olmayan belgedir. Düzenlendiği tarih itibariyle hüküm ifade eder. |
10 | Genel Hayatı Etkileyen Olaylar | Hayatın olağan akışına aykırı durumlar oluştuğunda eksik günler bu kod ile bildirilir. İlgili resmî makamlardan alınan yazı ile ispat edilir. Her zaman düzenlenebilir nitelikte olmayan belgedir. Düzenlendiği tarih itibariyle hüküm ifade eder. |
11 | Doğal Afet | Sel, yangın, deprem vb. doğal afet sebepleriyle oluşan eksik günler SGK’ya bu kod ile bildirilir. İlgili resmî makamlardan alınan yazı ile ispat edilir. Her zaman düzenlenebilir nitelikte olmayan belgedir. Düzenlendiği tarih itibariyle hüküm ifade eder. |
12 | Birden Fazla | Eksik gün sebebi birden fazla ise bu kodla bildirim yapılır. (Hem hastalıktan raporlu olması hem de kısmi istihdam olması gibi) Eksik gün nedeninin niteliğine göre her zaman düzenlenebilir nitelikte olan veya olmayan belgelerle ispat edilir. |
13 | Diğer Nedenler | Eksik gün nedeni sayılan nedenler arasında bulunmuyorsa, diğer nedenler kodu seçilebilir. Eksik gün nedeninin niteliğine göre her zaman düzenlenebilir nitelikte olan veya olmayan belgelerle ispat edilir. |
15 | Devamsızlık | İşçinin mazeretsiz şekilde işe gelmemesi halinde bu kod seçilir. İşe devamsızlığa ilişkin belgeler ile ispat edilir. Her zaman düzenlenebilir nitelikte olan belgedir. İbraz edildiği tarihten sonra hüküm ifade eder. Geçmişe yönelik geçerli sayılmasına SGK’nın denetim ve kontrolle görevli memurlarınca karar verilecektir. |
16 | Fesih Tarihinde Çalışmamış | Sigortalı, sözleşmenin feshinin olduğu tarihte çalışmamışsa bu kod ile bildirilir. İş sözleşmesinin feshedildiği tarihte çalışılmadığına dair belge ile ispat edilir. Her zaman düzenlenebilir nitelikte olan belgedir. İbraz edildiği tarihten sonra hüküm ifade eder. Geçmişe yönelik geçerli sayılmasına SGK’nın denetim ve kontrolle görevli memurlarınca karar verilecektir. |
17 | Ev Hizmetlerinde 30 Günden Az Çalışma | Ev hizmetlerinde 5510 sayılı Kanunun Ek-9 kapsamında çalışanların eksik günü olması halinde seçilecek koddur. Eksik gün nedeninin niteliğine göre her zaman düzenlenebilir nitelikte olan veya olmayan belgelerle ispat edilir. |
18 | Kısa Çalışma Ödeneği | Kısa çalışma ödeneği alan sigortalılar bu kodla bildirilir. Kısa çalışma ödeneği alındığına dair ilgili resmî makamlardan alınan belge ile ispat edilir. Her zaman düzenlenebilir nitelikte olmayan belgedir. Düzenlendiği tarih itibariyle hüküm ifade eder. |
19 | Ücretsiz Doğum İzni | Doğum yapan kadın sigortalıya analık istirahati sona erdikten sonra verilen izindir. Bu süreçte sigortalı bu kod ile bildirilir. Sigortalı ve işveren arasında imzalanan belge ile ispat edilir. Belgenin noter onaylı olması halinde her zaman düzenlenebilir nitelikte olmayan belgedir. Düzenlendiği tarih itibariyle hüküm ifade eder. Adi belge olması halinde her zaman düzenlenebilir nitelikte olan belgedir. İbraz edildiği tarihten sonra hüküm ifade eder. Geçmişe yönelik geçerli sayılmasına SGK’nın denetim ve kontrolle görevli memurlarınca karar verilecektir. |
20 | Ücretsiz Yol İzni | Yıllık iznini bulunduğu şehirden başka şehirde geçirecek olan sigortalılara verilen izin durumunda kullanılan koddur. Yıllık izin belgesiyle ispat edilir. Yıllık izin defterinde yer alması durumunda her zaman düzenlenebilir nitelikte olmayan belgedir. Düzenlendiği tarih itibariyle hüküm ifade eder. |
21 | Diğer ücretsiz izin | Bu kod ile bahsedilen ücretsiz izin Kanunla verilmesi zorunlu olmayan ancak işçi ile işverenin anlaşması neticesinde oluşan ücretsiz izinlerdir. Sigortalı ve işveren arasında imzalanan belge ile ispat edilir. Belgenin noter onaylı olması halinde her zaman düzenlenebilir nitelikte olmayan belgedir. Düzenlendiği tarih itibariyle hüküm ifade eder. Adi belge olması halinde her zaman düzenlenebilir nitelikte olan belgedir. İbraz edildiği tarihten sonra hüküm ifade eder. Geçmişe yönelik geçerli sayılmasına SGK’nın denetim ve kontrolle görevli memurlarınca karar verilecektir. |
22 | 5434 SK ek 76. Gm 192 | 5434 sayılı Emekli Sandığına bağlı çalışanların eksik günleri bu kod ile bildirilir. 5434 sayılı Kanunun Ek 76 ve Geçici 192’nci maddesine tabi olunduğunu gösterir. Belge ile ispat edilir. Her zaman düzenlenebilir nitelikte olmayan belgedir. Düzenlendiği tarih itibariyle hüküm ifade eder. |
23 | Yarım Çalışma | Yarım çalışma ödeneği alan sigortalılar bu kodla bildirilir. Yarım çalışma ödeneği alındığına dair ilgili resmî makamlardan alınan belge ile ispat edilir. Her zaman düzenlenebilir nitelikte olmayan belgedir. Düzenlendiği tarih itibariyle hüküm ifade eder.
|
24 | Yarım Çalışma ve Diğer Nedenler | Bu eksik gün kodu, ay içinde yarım çalışma ödeneği alırken aynı zamanda başka nedenlerle de eksik çalışma durumu olması halinde kullanılır. Eksik gün nedeninin niteliğine göre her zaman düzenlenebilir nitelikte olan veya olmayan belgelerle ispat edilir. |
25 | Diğer Belge/Kanun Türlerinden Gün Tamamlama | Sigortalının birden fazla belge ya da kanun türünden bildirilmesinin gerektiği hallerde kullanılan koddur. (5746 ARGE Teşviki, yeraltı ve yerüstü işlerde çalışan sigortalılar, sağlık hizmet sunucularında fiili hizmete tabi çalışan sigortalılar vs.) Her iki belge/kanun türünden bildirilen gün sayısı 30 olacağından belge ibrazı istenmez. |
26 | Kısmi İstihdama İzin Verilen Yabancı Uyruklu | Kısmi süreli çalışmalarına kendi mevzuatları gereğince izin verilen yabancı uyruklu sigortalılar için bu eksik gün nedeninin seçilmesi gerekmektedir. (Örneğin eğitim kurumlarında kısmi çalışmasına izin verilen yabancı uyruklu öğretim görevlileri gibi) Resmî makamlardan alınan belge ile ispat edilir. Her zaman düzenlenebilir nitelikte olmayan belgedir. Düzenlendiği tarih itibariyle hüküm ifade eder. |
27 | Kısa Çalışma Ödeneği ve Diğer Nedenler | Bu eksik gün kodu, ay içinde kısa çalışma ödeneği alırken aynı zamanda başka nedenlerle de eksik çalışma durumu olması halinde kullanılır. Eksik gün nedeninin niteliğine göre her zaman düzenlenebilir nitelikte olan veya olmayan belgelerle ispat edilir.
|
28 | Pandemi Ücretsiz İzin (4857 Geç. 10. Md) | 4857 sayılı Kanunun Geçici 10 uncu maddesi gereği ücretsiz izne ayrılan sigortalılar için kullanılan koddur. İşverenin tek taraflı beyanıyla gerçekleşir, sigortalının izni aranmaz. Bu kapsamdakiler nakdi ücret desteğinden yararlandığından nakdi ücret desteği alındığına dair ilgili resmî makamlardan alınan belge ile ispat edilir. Her zaman düzenlenebilir nitelikte olmayan belgedir. Düzenlendiği tarih itibariyle hüküm ifade eder. |
29 | Pandemi Ücretsiz İzin ve Diğer | Bu eksik gün kodu, ay içinde pandemi ücret izin yanında aynı zamanda başka nedenlerle de eksik çalışma durumu olması halinde kullanılır. Eksik gün nedeninin niteliğine göre her zaman düzenlenebilir nitelikte olan veya olmayan belgelerle ispat edilir.
|
© 2025 EN-KA Müşavirlik. All Rights Reserved.
